- Annelies Rutten Het Nieuwsblad - 10 februari 2015Een onderwijsmethode die niet door specialisten is ontwikkeld, maar gewoon door een juf in de klas. De Gentse Hildegarde Verwulgen stond vijfentwintig jaar voor de klas. Vertrekpunt van haar lessen: een blanco boek waarin kinderen vastleggen wat hen bezighoudt, zodat ze de leerstof vanuit hun eigen interesses aangereikt krijgen. Over haar ideeën heeft ze nu een boek geschreven.

De voorstelling van 'Alles Is Er, Niets Staat Vast' zegt het helemaal: een volle raadszaal in het stadhuis van Gent. Met naast vrienden van Hildegarde Verwulgen ook schooldirecties, collega's, en vooral ex-leerlingen. Want Hildegarde is zo'n juf die je nooit vergeet. Vijfentwintig jaar lang gaf ze les, in verschillende scholen in Gent. Ze gaf ook een freinetschool gestalte in Aalst en is nu pedagogisch adviseur voor Stad Gent.

Als jonge leerkracht al had ze haar eigen visie. 'Iets in mezelf protesteerde tegen het pedagogische concept dat ik in sommige scholen geacht werd te volgen. Scholen die kinderen onder druk zetten om te presteren. Dat idee paste niet bij mijn persoonlijkheid.'

In de loop der jaren ontwikkelde Hildegarde haar eigen methode. Centraal idee: bij het begin van elk schooljaar krijgt elke leerling een boek met blanco pagina's. Bedoeling is dat de leerlingen daarin schrijven en tekenen over - of foto's kleven van - dingen die hen bezighouden. Wat de leerlingen aanreiken, gebruikt de juf als basis voor de lessen. Het tekenen van een roos kan bijvoorbeeld de voorzet zijn om de letter 'R' te leren schrijven, maar ook om de delen van de bloem te leren kennen of het over parfum te hebben. Door er vragen bij te schrijven en feedback te geven op wat de kinderen aanbrengen, daagt de juf hen uit om op onderzoek te gaan.

Hildegarde begon erg intuïtief met de boeken te werken, maar ze zag dat het werkte. Bijna zonder het zelf te beseffen legde ze de basis voor een nieuwe pedagogiek met haar 'zevenweeënboeken' - de naam verwijst naar het scheppende, creatieve werk van de leerlingen en naar de zeven vraagwoorden (wie, wat, waar ...) die de link leggen met de leerstof. Het leerplan halen is altijd gelukt. Verwulgen: 'Omdat ik vanuit hun dynamiek vertrek, zijn kinderen zeer gemotiveerd.'

Academische erkenning

Ook de esthetiek is erg belangrijk. Door de leerlingen een mooi boek met harde kaft te geven, door hen met kwalitatieve materialen te laten werken en op zoek te gaan naar mooie prenten en inspiratie in kunst, worden de boeken pareltjes die de leerlingen koesteren. 'Hun agenda vergeten ze wel eens, hun boek bijna nooit', aldus de juf. Ze gelooft ook dat schoonheid aanstekelijk werkt en een tegengif kan zijn voor negativisme.

Verwulgen paste haar methode toe in verschillende scholen, in lager en middelbaar onderwijs. Bij kinderen die snel leren, maar ook bij kinderen die het moeilijker hebben of thuis geen Nederlands praten. Telkens weer werden de boeken pareltjes waarin de eigenheid van elk kind weerspiegeld wordt. 'Er zit zo veel in elk kind.'

Voor haar aanpak krijgt de juf lof toegezwaaid van beleidsmakers en academici. Schepen van Onderwijs Elke Decruynaere (Groen) noemt het een inspirerende methode en stelt op de website van de pedagogische begeleidingsdienst informatie ter beschikking. Hoogleraar Geert van Hove van de Universiteit Gent noemt het een 'pedagogie met een positieve blik, die de normaal geachte verhoudingen in vraag durft te stellen'.

Door een boek te schrijven, hoopt Verwulgen nog meer leerkrachten te inspireren en misschien het debat te openen voor een andere kijk op onderwijs.